Telbaning savoli (ibratli hikoya)

Telbaning savoli (ibratli hikoya)

Qishlogʻimizda yoshi qirq-qirq beshlar atrofidagi bir odam boʻlardi. Oʻzi telbasifat (boshqacha atashni bilmadim), doim koʻcha changitib yurgan bolalar bilan oʻynar, allambalolarni gʻoʻldirab, yoshiga yarashmaydigan qiliqlar qilardi.

Aftidan, uning hech kimi yoʻq boʻlib, maktab qorovulxonasida yashardi. Tirikchiligi qishloq odamlari beradigan besh-olti soʻm pul bilan oʻtardi. Pul uzatsangiz, biror ishingizni sidqidildan bajarib, soʻng olardi. Agar shunchaki pul bermoqchi boʻlishsa, olmasdi. Oʻzim ham bir necha bor sinaganman. U yerga qarab, boshini likillatib “Men gadoymasman sadaqa soʻraydigan. Ishing boʻlsa, ayt, bajaraman”, deb turib olgan. Soʻng chiqindini toʻkib kelish, ikki-uch metrcha yerni chopishga oʻxshash maydaroq ishlarni aytib, pulini berardim. Bu telbaning ismini hech kim bilmas, yosh bolalar bilan ham, kattalar bilan ham sensirab gaplashardi. Bir gal odatdagidek yumushini bajarayotganida, undan “Men yaxshi odammanmi yoki yomon odammanmi?” deb soʻradim. Negadir ichimda uning fikrini bilish istagi uygʻongandi. Institutda tahsil olayotgan vaqtimda falsafa domlasi “Hayot tarzi boshqa insonlarga oʻxshamaganlarning fikrlari va hayotga munosabati boshqacha boʻladi”, degan gapni eslaymanda… Oʻshanda koʻz oldimga darrov qishlogʻimizning bu telbasifat odami yarq etib gavdalangandi. Keyinchalik ham undan “Men yaxshi odammanmi yoki yomon odammanmi?” deya juda koʻp soʻradim. U esa har doimgidek yerga qarab, nimalarnidir gʻoʻldirar, umid bilan bergan soʻrogʻimga sira tayinli javob qaytarmasdi. Ammo hammasi keyin maʼlum boʻldi, bu voqea hayotimdagi bir umr unutilmas hodisaga aylandi.

Bir kuni ikki qizimni yetaklab bogʻchaga yoʻl oldim. Katta qizim Xadichabonu besh yoshda, kichigi Asilabonu esa uchdan oshgandi. Ota uchun farzandining azizligi, ayniqsa, qiz bolaning qadrli ekanini ota boʻlib, koʻz qorachigʻidek asrab, ularni voyaga yetkazgan insongina anglaydi. Men ikki davlatimni yeru koʻkka ishonmay yashayman. Oʻsha kuni koʻcha boshida telbani uchratib qoldik. U qizaloqlarimni koʻrishi bilan birdaniga ularni oʻynatishga tushib ketdi. Kulib qoʻydimu yoʻlimda davom etmoqchi boʻldim. Telba esa duduqlanib, menga hazil aralash gapirdi.

– Toʻxta, shoshma, qizlaringni kimga berasan-a, qizlaringni kimga uzatasan?

– Tentakmisan, hali ular juda yosh-ku?!

– Ularni kimga uzatasan? Ayt.

– Hali ular bogʻchaga borsa…

– Oʻzingga oʻxshagan kuyov chiqsa, berarmiding-a, berarmiding?

– Nimalar deyapsan, qoch yoʻlimdan!..

Men uni turtib yoʻlga tushdim, u qizlarimdan koʻzini uzmay, kulib qiliqlar qilgancha ergashdi. Muyulishda toʻxtadi, keyin ortiga qarab yugurib ketdi. Men qizlarimni bogʻchaga olib borib qoʻydim, negadir miyamda oʻsha telbaning savoli gir aylanaverdi. Toʻgʻrisi, oʻsha kuni ishlay olmay uyga qaytganman. Oʻsha kundan buyon bu savolni oʻzimga berib kelaman. Telbaga bergan savolimga javob topgandek boʻldim. Topganimda ham ortigʻi bilan topdim. Men yomon odamman! Chunki qizlarim ota uyini tark etadigan fursati kelsa, ularni oʻzimga oʻxshagan insonga uzatmagan boʻlardim!

Koʻp oʻtmay, telba qishloqda koʻrinmay qoldi… Odamlar ahyon-ahyon u haqda eslab qoʻyishar, koʻcha changitib yurgan bolalar baʼzida uni izlab qolardi. Men esa shuncha yildan beri telbaning savolini har on oʻzimga berib yashayapman. Doim yaxshi tarafga oʻzgarishga harakat qilganman. Ayolimning ham menga mehri boʻlakcha boʻlib qolgan. Oʻsha telba esa onda-sonda tushlarimga kirib savolini berib qoʻyadi.

Ertaga ikki qizimning ham toʻyi. Taqdir ekan, ikkovini ham bir kunda uzatyapman. Ichimda esa bir savol menga tinchlik bermaydi: “Kuyovlarim yaxshi odammikin?..”

 

Dostonbek RAHMATULLAYEV
Ma’lumotlarni rus tilida o‘qing👇
У нас в деревне жил мужчина лет сорока пяти. Он был сумасшедшим (я не знал, как его еще назвать), он всегда играл с уличными детьми, шумел и делал вещи, не соответствующие его возрасту.

Судя по всему, он пропал без вести и жил на школьной гауптвахте. Он жил на пять-шесть сумов денег, которые давали односельчане. Если бы вы дали ему деньги, он бы взял их после того, как усердно сделал что-то. Если бы они просто хотели дать денег, они бы их не взяли. Я сам пробовал несколько раз. Глядя в землю, он покачал головой и сказал: «Я не бедный нищий. Если у вас есть чем заняться, скажите, я это сделаю», — настаивал он. Затем я платил за более мелкие задачи, такие как вынос мусора, скашивание двух-трех метров земли. Имени этого сумасшедшего никто не знал, он деликатно разговаривал и с маленькими детьми, и со взрослыми. Однажды, когда он делал свою обычную работу, его спросили: «Хороший я человек или плохой?» Я попросил. Мне почему-то захотелось узнать его мнение. Когда я учился в институте, я помню слова преподавателя философии: «У тех, чей образ жизни не похож на других людей, будут другие мысли и отношение к жизни»… В то время этот сумасшедший из нашего села промелькнуло перед глазами. Позже его спросили: «Хороший я человек или плохой?» Я много просил. А он, как всегда, смотрел в землю, что-то бормотал и не давал определенного ответа на мой обнадёживающий вопрос. Но все выяснилось позже, это событие стало незабываемым событием в моей жизни.

Однажды я отвел двух своих дочерей в детский сад. Моей старшей дочери Хадичабону пять лет, а младшей Асилабону больше трех лет. Только тот, кто является отцом, который заботится о них, как о зенице ока, и доводит их до совершеннолетия, понимает, что дорога ребенку, особенно девочке, дорога отцу. Я живу двумя своими странами, не доверяя земле и небу. В тот день мы встретили сумасшедшего в начале улицы. Как только он увидел моих девочек, он сразу же начал с ними играть. Я рассмеялся и попытался продолжить свой путь. А сумасшедший запинался и шутил надо мной.

— Стой, скорей, кому ты отдашь своих дочерей, кому ты отдашь своих дочерей?

— Вы уверены, что они еще очень молоды?!

— Кому ты их отдашь? Сказать.

— Если они еще ходят в детский сад…

— Если бы появился такой жених, как вы, вы бы его подарили?

— Что ты говоришь, отойди от меня!

Я вытолкнула его на дорогу, а он пошел за мной, не сводя глаз с моих девочек, смеясь. Он остановился в углу, потом развернулся и побежал. Я отвела дочек в детский сад, и почему-то в голове все время крутился вопрос о том сумасшедшем. Правда, в тот день я не смог работать и вернулся домой. С того дня я задаю себе этот вопрос. Я чувствую, что получил ответ на свой вопрос сумасшедшему. Когда я нашел это, я нашел больше. Я плохой человек! Потому что, когда придет время моим дочерям покинуть отчий дом,Я бы не передал их таким, как я!

Через некоторое время сумасшедший исчез из села… Люди иногда вспоминали его, а дети, гулявшие по улицам, иногда искали его. Столько лет я каждое мгновение задаю себе вопрос сумасшедшего. Я всегда старалась измениться к лучшему. Любовь моей жены ко мне также стала фрагментарной. И этот сумасшедший то и дело приходит мне во сне и задает свой вопрос.

Завтра свадьба обеих моих дочерей. Судьба распорядилась так, что я отправляю оба в один и тот же день. Внутри один вопрос не дает мне покоя: «А мой зять хороший человек?»

Достонбек РАХМАТУЛЛАЕВ
[/spoiler]

Если вам понравилась статья, поделитесь ею с друзьями в социальных сетях.
Sirlar.uz