Oʻzbek adabiyotining mashhur namoyandalaridan biri Gʻafur Gʻulom 1903 yil 10 mayda Toshkent shahrining Qoʻrgʻontegi mahallasida tavallud topdi. Toʻqqiz yoshida otasidan, oʻn besh yoshida onasidan yetim qolgan Gʻafur avval eski maktabda, soʻngra rus-tuzem maktabida taʼlim oldi. U oktyabr toʻntarishidan keyingi yillarda muallimlar tayyorlov kursini bitirib, yangi maktablarda oʻqituvchilik qildi.
1923 yildan bolalar uyida mudir va tarbiyachi, soʻng “Kambagʻal dehqon”, “Qizil Oʻzbekiston”, “Sharq haqiqati” gazetalari tahririyatlarida ishladi. Gazeta uning uchun dorilfunun rolini oʻtadi, xalq hayotini oʻrganish, unga faol aralashish yoʻlida muhim vosita boʻldi.
Uning yangilanishlar ruhiga hamohang tantanavor sheʼrlari, oʻtmish sarqitlarini qoralovchi hajviyalari va xalqning kundalik ijodiy mehnatini olqishlovchi asarlaridan jamlangan “Dinamo”, “Tirik qoʻshiqlar” nomli dastlabki sheʼriy toʻplamlari 1931–1932 yillarda chop etildi. Shoir 1930–1935 yillarda “Koʻkan” dostonini, “Toʻy”, “Ikki vasiqa” balladalarini yaratdi. Keyinchalik adib shaxsga sigʻinish taʼsirida yaratilgan ayrim asarlarini qayta koʻrib chiqadi. Baʼzi asarlarini qayta tahrir etib, sheʼrga tabiiylik va hayotiylik bagʻishlaydi.
30-yillarda Gʻafur Gʻulom hikoya, ocherk, felʼyetonlar qatori “Netay”, “Yodgor”, “Tirilgan murda” kabi qissalarini ham yaratdi. Urush yillarida shoir oʻz ijodining butun haroratini fashist bosqinchilariga qarshi kurashayotgan xalqqa bagʻishladi, uning muqarrar gʻalabasiga ishonch ruhi bilan sugʻorilgan sheʼrlar yaratdi. “Sen yetim emassan”, “Kuzatish”, “Vaqt”, “Sogʻinish” kabi sheʼrlar, publitsistik ocherk va maqolalar yozib, xalqni jang va mehnat gʻalabasiga otlantirdi.
Gʻafur Gʻulom urushdan keyingi yillarda ham samarali qalam tebratib, yuksak badiiy asarlar yaratdi; publitsistika va adabiyotshunoslikka oid qator ajoyib maqolalarini eʼlon qildi. Uning ijodi xalq hayotining shu davrdagi oʻziga xos yilnomasi oʻlaroq namoyon boʻldi. Agar Gʻafur Gʻulom shu davrda sheʼriy asarlari bilan faylasuf shoir darajasiga koʻtarilgan boʻlsa, “Shum bola” qissasi, “Mening oʻgʻrigina bolam” singari hikoyalari bilan xalq turmushi va ruhini yaxshi biluvchi mohir nosir ekanini ham namoyish etdi. Gʻ. Gʻulomning bir necha bor saylanma asarlari, toʻplamlari, oʻn jildlik tanlangan asarlari chop etilgan.
Gʻafur Gʻulom oʻzbek tarjima maktabining maydonga kelishiga ham ulkan hissa qoʻshdi. U Shekspirning “Otello”, “Qirol Lir” singari jahon adabiyoti durdonalarini oʻzbek tiliga katta mahorat bilan oʻgirdi. Gʻafur Gʻulom Oʻzbekiston Fanlar akademiyasining haqiqiy aʼzosi (1943) edi. Tavalludining 60 yilligi munosabati bilan “Oʻzbekiston xalq shoiri” faxriy unvoniga sazovor boʻldi (1963).
Oʻzbekiston mustaqillikka erishganidan soʻng, 2000 yilda Vatan oldidagi unutilmas xizmatlari uchun Gʻafur Gʻulomga “Buyuk xizmatlari uchun” ordeni berildi. Adib tavalludining 100 yilligi munosabati bilan bir jildlik “Tanlangan asarlar”i (2003) nashr etildi.
“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti 2016) kitobidan.
Гафур Гулом, один из известных деятелей узбекской литературы, родился 10 мая 1903 года в квартале Коргонтеги города Ташкента. Гафур, осиротевший отцом в девять лет и матерью в пятнадцать, учился сначала в старой школе, затем в русско-туземской школе. В годы после Октябрьского переворота он окончил педагогические курсы и работал учителем в новых школах.
С 1923 года работал заведующим и воспитателем в детском доме, затем в редакциях газет «Камбагал дехган», «Кызыл Узбекистон», «Шарк хакикиты». Для него газета играет роль дорильфу, она стала важным инструментом изучения жизни народа и активного участия в ней.
Его первые сборники стихов под названием «Динамо» и «Живые песни» вышли в свет в 1931-1932 годах. В 1930-1935 годах поэт создал эпос «Ко’кан», баллады «Той», «Икки Васика». Позднее писатель пересматривает некоторые свои произведения, созданные под влиянием культа личности. Перерабатывая некоторые свои произведения, он придает поэме естественность и жизненность.
В 1930-е годы Гафур Гулам писал рассказы, очерки и рассказы, такие как «Нетай», «Ёдгор», «Воскресший труп». В годы войны поэт всю теплоту своего творчества отдавал нации, борющейся с фашистскими захватчиками, создавал стихи, проникнутые духом уверенности в ее неотвратимой победе. Он писал стихи, публицистические очерки и статьи, такие как «Ты не сирота», «Кузатиш», «Время», «Согиниш» и вел народ к победе в битве и труде.
Гафур Гулам продолжал эффективно пользоваться своим пером и в послевоенные годы, создавая высокие художественные произведения; опубликовал ряд прекрасных статей по журналистике и литературоведению. Его творчество предстало как своеобразная летопись жизни народа этого периода. Если своими поэтическими произведениями в этот период Гафур Гулям поднялся до уровня философа-поэта, то своими рассказами, такими как «Шум бола» и «Мой вор», он также показал, что является искусным писателем, хорошо знающим народный быт и дух. Мальчик». ГРАММ. Несколько раз издавались избранные произведения, сборники, избранные произведения Гулама в десяти томах.
Гафур Гулам внес большой вклад в становление узбекской переводческой школы. Он мастерски перевел на узбекский язык такие шедевры мировой литературы, как «Отелло» Шекспира и «Король Лир». Гафур Гулам был действительным членом Академии наук Узбекистана (1943 г.). По случаю своего 60-летия ему было присвоено почетное звание «Народный поэт Узбекистана» (1963).
После обретения Узбекистаном независимости, в 2000 году, Гафур Гулям был награжден Орденом «За заслуги перед Родиной». По случаю 100-летия со дня рождения писателя издан однотомник «Избранные произведения» (2003 г.).
«Узбекские писатели» (С. Мирвалиев, Р.Шакирова. Ташкент, Литературно-художественное издательство Гафура Гуляма 2016) из кн.