XX asrning 50-yillarida koʻzga koʻringan yozuvchilardan biri Parda Tursundir. U 1909 yili Namangan viloyati Pop tumanidagi Chorkesar mahallasida dehqon oilasida tugʻildi.
Ota-onadan erta yetim qolgan Parda Tursun sarson-sargardonlikda hayot kechiradi. Ayovsiz yillar shamoli uni 1918 yilda Chorkesar qishlogʻidan Toshkentga yetaklaydi. Kishilar eshigida xizmatkor boʻlib kun kechiradi. Undagi ilmga tashnalik 1923–1927 yillarda tajriba koʻrsatkich maktabiga, 1927–1928 yillarda esa pedagogika bilim yurtiga olib keladi. Soʻngra 30-yillar boshiga qadar u Toshkent viloyatining Pskent tumanidagi maktablarda oʻqituvchilik qiladi.
Parda Tursunning adabiyotga qiziqishi xuddi shu davrdan boshlangan. 1929–1934 yillarda “Qizil Oʻzbekiston” gazetasi sahifalarida ilk xabar va ocherklari chop qilingan. 1930 yilda uning “Zoʻrlik” nomli birinchi hikoyasi eʼlon qilingan.
1934–1935 yillarga kelib adibning “Ostonada”, “Koʻldosh va Marusya”, “Bir xotinning tarixi” kabi hikoyalari yaratiladi.
Parda Tursun 30-yillarda zamondoshlari hayotidan olingan bir qator hikoyalar, oʻnlab ocherklar yozdi. “Dadajon rais” (1932), “Yangi raislar” (1933), “Majlisda” (1934), “Quvnoq hayot”, “Yaylovda”, “Traktorchi” (1935) kabi ocherklari shular jumlasidandir. Adib hikoyalarida boʻlganidek, ocherklari ham oʻzbek ziyolisining bosib oʻtgan yoʻli, kurashi haqida hikoya qiladi.
1939–1945 yillarda adib ikkinchi jahon urushida qatnashadi. Urushdan keyingi yillarda oliy oʻquv yurtlarida oʻqituvchi, nashriyotlarda muharrir boʻlib faoliyat koʻrsatadi. Parda Tursun ijodida “Domla” (1937) hikoyasi muhim oʻrin tutadi. Mazkur hikoyaning syujet chizigʻi, aytish mumkinki, adibning qariyb barcha yirik asarlari sahifalariga koʻchgan. 1947 yili uning shu hikoya asosida yozgan birinchi yirik asari “Haq yoʻl” nomli qissasi chop etiladi. Undagi bosh qahramon – Xolmurod Doʻstmatovning hayot yoʻli timsolida adib oʻzbek ziyolisining bosib oʻtgan mashaqqatli yoʻlini gavdalantiradi. U keyinroq “Oʻqituvchining yoʻli” nomi bilan chop etilgan. 1950 yillarda mazkur qissa qayta ishlanib, “Oʻqituvchi” nomi bilan roman sifatida nashr qilingan.
Parda Tursun M. Ye. Saltikov-Shchedrin, A. K. Tolstoy, Emil Zolya, Gi de Mopassan asarlarini oʻzbek tiliga oʻgirgan.
“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti 2016) kitobidan.
Ma’lumotlarni rus tilida o‘qing👇
Парда Турсун – один из выдающихся писателей 1950-х годов. Родился в 1909 году в микрорайоне Чоркесар Попского района Наманганской области в крестьянской семье.
Парда Турсун, осиротевшая в раннем возрасте, ведет скитальческий образ жизни. В 1918 году ветер жестоких лет привел его из села Чоркесар в Ташкент. Он зарабатывает на жизнь слугой у дверей людей. В 1923-1927 годах тяга к знаниям привела его в школу экспериментальных показателей, а в 1927-1928 годах — в школу педагогики. Затем до начала 1930-х годов работал учителем в школах Пскентского района Ташкентской области.
С этого же периода началось увлечение Парды Турсун литературой. В 1929-1934 годах на страницах газеты «Кизил Узбекистон» были опубликованы его первые репортажи и очерки. В 1930 году был опубликован его первый рассказ «Зорлик».
К 1934-1935 годам писатель создал такие рассказы, как «На пороге», «Колдош и Маруся», «Повесть о женщине».
Парда Турсун написал ряд рассказов и десятки очерков, взятых из жизни современников 1930-х годов. Среди них такие очерки, как «Дададжон Раис» (1932), «Янги Райслар» (1933), «Маджлисда» (1934), «Счастливая жизнь», «Яйловда», «Тракторчи» (1935). Как и в рассказах писателя, его очерки также рассказывают о пути и борьбе узбекской интеллигенции.
В 1939-1945 годах писатель принимал участие в Великой Отечественной войне. В послевоенные годы работал преподавателем в высших учебных заведениях и редактором в издательствах. Рассказ «Домла» (1937) занимает важное место в творчестве Парда Турсун. Можно сказать, что сюжетная линия этой повести перенесена на страницы практически всех крупных произведений писателя. В 1947 году было опубликовано его первое крупное произведение, основанное на этом рассказе, рассказ «Хакк йол». Жизненный путь главного героя Холмурода Достматова олицетворяет нелегкий путь литературного узбекского интеллигента. Позже он был опубликован под названием «Путь учителя». В 1950-х годах этот рассказ был переработан и опубликован в виде романа под названием «Учитель».
Парда Турсун М.Е. Он перевел на узбекский язык произведения Салтыкова-Щедрина, А. К. Толстого, Эмиля Золя, Ги де Мопассана.
Из книги «Узбекские писатели» (С. Мирвалиев, Р. Шокирова. Ташкент, Изд-во литературы и искусства им. Гафура Гулома, 2016).
[/spoiler]
This domain is for use in illustrative examples in documents. You may use this domain in literature without prior coordination or asking for permission.
More information...