Shokir Sulaymon haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol

Shokir Sulaymon haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol

XX asrning 20-30 yillarida Oʻzbekistondagi ijtimoiy, adabiy va madaniy harakatda faol qatnashgan siymolardan biri Shokir Sulaymondir. U sheʼriyat yoki nasr bilan shugʻullanmasin, publitsist yoki adabiy munaqqid sifatida qalam tebratmasin, hamisha maʼrifatparvarlik gʻoyalarining tolmas targʻibotchisi sifatida faoliyat koʻrsatgan.

Shokir Sulaymon 1900 yilda navroʻzi olam arafasida Qoʻqonda tavallud topdi. XIX asrda qator mashhur shoirlarni yetkazib bergan Qoʻqon adabiy muhiti oʻzining maʼnaviy nufuzini hali ham yoʻqotmagan edi. Bu hol Shokir Sulaymon adabiy-ijtimoiy faoliyatining shakllanishiga taʼsir oʻtkazmay qolmadi. U shu yerda 1916 yilgacha yangi usuldagi maktabda taʼlim oldi. Soʻngra Orenburgga borib, mashhur Madrasai Husayniyada oʻqishni davom ettirdi. Bu uning arab, fors, turk, tatar, rus tillarini oʻrganishi hamda shu tillarda chop etilgan gazeta va jurnallarni oʻqishiga imkon yaratdi.

Shokir Sulaymon oktyabr toʻntarishidan soʻng Oʻzbekistonga qaytgach, mahalliy matbuot sahifalarida maʼrifatparvarlik gʻoyalarini targʻib etish yoʻlidan bordi. 1922–1926 yillarda avval Moskvadagi ishchilar fakultetida, soʻng pedagogika institutida oʻqidi.

Shokir Sulaymon 20-yillarning oʻrtalaridayoq publitsist, hikoyanavis, shoir va tarjimon, adabiyotshunos va munaqqid, shuningdek, darslik va koʻplab qoʻllanmalar muallifi sifatida maydonga chiqa boshladi. Oʻnlab maqola va ocherklarida oʻz xalqini maʼrifatga, madaniyatga chorlagan boʻlsa, “Qotil”, “Hukm”, “Farmoza otasi”, “Lolazordagi shumgʻiya”, “Parazitlar”, “Yamo bilan Xamo” kabi hikoyalarida yangilik bilan eskilik oʻrtasidagi kurashni koʻrsatishga harakat qildi.

Shokir Sulaymon shoir sifatida oʻz davrida anchagina shuhrat topgan edi. “Erk kuylari” (1926), “Gʻalaba marshi” (1928), “Davr hayqirigʻi” (1932) kabi sheʼriy toʻplamlari va dostonlarida hayotsevarlik gʻoyalari tiriklik tashvishlari bilan omuxta kuylandi.

Uning shoir sifatidagi ijodida Sharq mavzuidagi asarlari diqqatga sazovordir. Jumladan, “Qoʻllari koʻklarga!” sheʼrida hind xalqining mustamlakachilik siyosatiga qarshi olib borgan kurashini aks ettiradi; “Hoy, Gʻarb zolimlari! Oʻlimdan-da, oʻtdan-da qoʻrqmaydi Buyuk Hindiston”, – deya qardosh mamlakatning ozod va hur kelajagiga ishonch bildiradi. “Sharq qizi”, “Qul” kabi sheʼrlarida Sharqdagi ozodlik kurashi manzaralarini koʻrsatishga intiladi. Shokir Sulaymonning hayotida pedagogik faoliyat muhim oʻrin tutadi. U oʻrta va oliy oʻquv yurtlari uchun bir qator darslik va qoʻllanmalar yaratib, ularda, xususan, Soʻfizoda, Hamza, Mirmuhsin, Fitrat, Choʻlpon ijodiga oid qimmatli maʼlumotlarni berdi.

Uning A. Saʼdiy, O. Ibrohimov, Hodi Toqtosh, Hasan Toʻfon, S. Ayniy, A. Lohutiy kabi qardosh xalqlar adabiyoti namoyandalari haqidagi chiqishlari qon-qardoshlikni mustahkamlash va adabiy-madaniy aloqalarni chuqurlashtirish ishiga xizmat qildi.

Ijodiy va ijtimoiy-maʼrifiy faoliyati qizgʻin tus olgan yillarda qatagʻon davrining sovuq nafasi Shokir Sulaymonga ham yetib keldi. 1941 yilning 25 avgustida qamoqqa olinib, 1942 yilning 8 avgustida 42 yoshida qatl etildi.

Uning nomi 60-yillarga kelibgina oqlandi, 1964 yilda “Oʻch” nomli hikoyalar toʻplami nashr etildi.

“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti 2016) kitobidan.


Одним из деятелей, активно участвовавших в общественном, литературном и культурном движении Узбекистана в 20-е и 30-е годы ХХ века, является Шакир Сулейман. Занимался ли он поэзией или прозой, был ли он публицистом или литературным критиком, он всегда работал неутомимым пропагандистом идей просвещения.

Шакир Сулейман родился в Кокане в 1900 году накануне Наврузи. Литературная среда Кохана, давшая в XIX веке немало известных поэтов, до сих пор не утратила своего духовного влияния. Эта ситуация не повлияла на формирование литературной и общественной деятельности Шакира Сулеймана. Здесь он учился в школе нового метода до 1916 года. Затем он уехал в Оренбург и продолжил обучение в знаменитом медресе Хусайния. Это дало ему возможность выучить арабский, персидский, турецкий, татарский и русский языки и читать газеты и журналы, издаваемые на этих языках.

Когда Шакир Сулейман вернулся в Узбекистан после Октябрьского переворота, он начал продвигать просветительские идеи в местной прессе. В 1922-1926 годах он учился сначала на рабфаке в Москве, затем в педагогическом институте.

В середине 20-х годов Шакир Сулейман начал выступать как публицист, рассказчик, поэт и переводчик, литературовед и критик, а также автор учебников и многих учебных пособий. В десятках статей и очерков он призывал свой народ к просвещению и культуре, а в таких своих рассказах, как «Катыл», «Хукм», «Отец Фармоза», «Шумгия в Лолазоре», «Паразиты», «Ямо билан хамо» , он пытался показать борьбу между новым и старым.

Шакир Сулейман в свое время был очень известен как поэт. В его поэтических сборниках и эпосах, таких как «Эрк Куйлари» (1926), «Победный марш» (1928), «Плач эпохи» (1932), идеи патриотизма воспевались в гармонии с жизненными заботами.

В творчестве поэта примечательны его произведения на тему Востока. В том числе «Руки до небес!» в своей поэме он отражает борьбу индийского народа против колониальной политики; «Эй, угнетатели Запада! Великая Индия не боится ни смерти, ни огня», — сказал он, выразив уверенность в будущем братской страны. В таких своих стихотворениях, как «Восточная девушка» и «Куль», он пытается показать сцены борьбы за свободу на Востоке. Педагогическая деятельность занимает важное место в жизни Шакира Сулеймана. Он создал ряд учебников и пособий для средних и высших учебных заведений, дал ценные сведения о произведениях Софизо, Хамзы, Мирмухсина, Фитрата, Чолпона.

Его выступления о литераторах братских народов, таких как А. Садий, О. Иброхимов, Ходи Токташ, Хасан Тофон, С. Айний, А. Лохутий, послужили укреплению кровного братства, углублению литературных и культурных связей.

В годы, когда его творческая и общественно-просветительская деятельность была напряженной, до Шакира Сулеймана донеслось холодное дыхание периода репрессий.Был арестован 25 августа 1941 года и расстрелян 8 августа 1942 года в возрасте 42 лет.

Его имя оправдалось только в 60-е годы, в 1964 году вышел сборник рассказов под названием «Мститель».

Из книги «Узбекские писатели» (С. Мирвалиев, Р. Шокирова. Ташкент, Изд-во литературы и искусства им. Гафура Гулома, 2016).

Если вам понравилась статья, поделитесь ею с друзьями в социальных сетях.
Sirlar.uz

;-) :| :x :twisted: :smile: :shock: :sad: :roll: :razz: :oops: :o :mrgreen: :lol: :idea: :grin: :evil: :cry: :cool: :arrow: :???: :?: :!: