Qishloqda kuz pallasi tomsuvoq qilish udumi boʻlardi. Uning yozilmagan qoidasi bor. Birinchidan, hech kim tomini yolgʻiz oʻzi suvamaydi – hamma hasharga keladi. Ikkinchidan, beva-bechora, qoʻli qisqa xonadonning uyi eng birinchi galda tomsuvoq qilinadi. Keyin, navbatma-navbat davom etaveradi…
Oʻqituvchimizning hashariga koʻp odam yigʻildi. Uyi katta yoʻl yoqasida edi. Shundoq koʻcha chetidan loyhandaq qazilgan ekan. Somon, katta yoʻlning koʻpchib yotgan tuprogʻiga qovushib, obdan yumshadi. Oʻqituvchimizning Azim aka degan qoʻshnisi ishboshi boʻldi. Birov handaqqa tushib loy solib berib turibdi, birov paqirlab loy tashiydi, yana birov tomda turib, ilgak bilan tortib oladi, boshqasi hafsala bilan suvaydi…
Erta peshindayoq hamma ishni qoyil qilib tashladik. Hovli oʻrtasidagi tut tagida ovqatlanib oʻtirsak, oʻqituvchining keksa onasi kelib qoldi. (Keyin eshitsak, bir hafta ilgari koʻzi yorigan qizinikiga ketgan ekan.) Kampir hassasini doʻqillatib toʻppa-toʻgʻri oʻqituvchimning oldiga bordi.
– Nima qilding?! – dedi oʻgʻlini salomiga alik ham olmay. – Nima ish qipqoʻyding?!
Hammamiz hayron boʻlib qoldik. Muallim oʻquvchilarining oldida, ayniqsa, mulzam boʻldi, shekilli, qizarib ketdi.
– Nima qipman, oyi? – dedi koʻzlarini pirpiratib.
– Dard! – Kampir hassasi bilan yerni nuqidi. – Sanga qachon aql kiradi, nodon bola! – Keyin Azim akaga yuzlandi. – Bu-ku ahmoqlik qilishga qipti, siz qayoqda edingiz? Nega koʻchadan loy qildilaring?! Koʻchaning tuprogʻiga tegib boʻladimi, nobakor! Koʻpchilikning haqi-ku bu! – Bir zum harsillab turdi-da, toʻsatdan yigʻlab yubordi. – Man yurtning haqiga suvalgan tom tagida turmayman! – Shunday dedi-yu, supa labiga borib, ters oʻtirib oldi…
…Hammamiz qaytadan tomga chiqdik… Suvoq qilishdan koʻra loyni koʻchirish qiyin boʻlarkan. Bitta qoldirmay, qirtishlab, tomdan tushirdik. Paqirlab tashib, koʻchadagi loyhandaqni toʻldirib qoʻydik…
Oradan yillar oʻtib, kampir koʻz yumganida tumonat odam uni oʻsha koʻchadan soʻnggi manzilga koʻtarib bordi…
Koʻcha tuprogʻi iliq edi… Mayin edi…
Oʻtkir Hoshimov
Ma’lumotlarni rus tilida o‘qing👇
В деревне осенний сезон был бы хорошим временем для питья воды. У него есть неписаное правило. Во-первых, никто не может поливать крышу в одиночку – задействованы все. Во-вторых, дом бедной вдовы с коротким оружием подвергается обыску первым. Потом это продолжается и продолжается…
Вокруг нашего учителя собралось много людей. Его дом находился на обочине главной дороги. Он был выкопан с края улицы. Солома смешивается с рыхлой почвой дороги и смягчает воду. Азим, сосед нашего учителя, стал менеджером. Кто-то льет грязь в канаву, кто-то таскает грязь лопатой, кто-то стоит на крыше и вытаскивает ее крюком, кто-то с досады поливает…
Мы любовались всей работой рано днем. Пока мы ели под тутовым деревом посреди двора, пришла старая мать учительницы. (Позже мы узнали, что неделю назад она поехала навестить свою слепую дочь.) Старуха стукнула тростью и пошла прямо к моему учителю.
— Что ты сделал?! — сказал он, не здороваясь с сыном. — Что делаешь?!
Мы все были удивлены. Учитель особенно смущался перед своими учениками, видимо, краснел.
— Как я, милый? — сказал он, моргая глазами.
— Боль! — Старуха ткнула тростью в землю. — Когда же ты одумаешься, глупый мальчишка! — Тогда Азим повернулся к своему брату. — Бу-ку готов был сделать глупость, где ты был? Зачем ты сделал грязь с улицы?! Можешь ли ты коснуться земли улицы, бесплодной! Это право многих! — Он на мгновение расстроился и вдруг заплакал. — Я не буду стоять под крышей страны! — Он так сказал, подошел к краю дивана и сел…
…Мы все вернулись на крышу… Сдвинуть грязь будет труднее, чем штукатурить. Мы не оставили ни одного, соскоблили и сняли с крыши. Таскали ведрами и заливали грязью на улице…
Годы спустя, когда старуха потеряла глаза, темный человек перенес ее с той улицы в конечный пункт назначения…
Земля на улице была теплая… Мягкая…
Откир Гашимов
[/spoiler]