Qoʻshiqchi shoir va dramaturg Turob Toʻla 1918 yil Qozogʻiston Respublikasi Chimkent viloyatiga qarashli Turbat qishlogʻida tugʻilib, bolalar uyida tarbiyalandi.
1935–1941 yillarda Toshkent pedagogika institutining kechki boʻlimida tahsil oldi. Soʻngra Oʻzbekiston Davlat nashriyotida muharrir, Oʻzbekiston radiosida boʻlim boshqaruvchisi, “Oʻzbekfilm” kinostudiyasida adabiy boʻlim mudiri, Respublika kinochilar uyushmasida kotib, Sanʼat ishlari boshqarmasida boshliq, Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi qoshidagi adabiyot targʻiboti markazida rahbar va boshqa shu kabi masʼul lavozimlarda faollik koʻrsatdi.
Turob Toʻla sheʼr yozishni 1934 yillardan boshlagan. 1939 yilda uning birinchi sheʼrlar toʻplami bosilgan. 1941–1945 yillarda u harbiy mavzudagi sheʼrlari bilan xalqimizning fashizmga boʻlgan nafratini ifodaladi. Shoirning “Shodligim” (1941), “Tabassum” (1944) toʻplamlaridagi sheʼrlari ham qahramon jangchilarga bagʻishlangan. Turob Toʻlaning “Baxt tong otari” (1948), “Sening haqingda”, “Qanot qoqing, qoʻshiqlarim”, “Kamalak”, “Nafosat” toʻplamlari koʻpgina sheʼr va maqolalarni oʻz ichiga olgan. U “Bolalar dostoni” (1950) nomli asarida maktab va doʻstlik haqida hikoya qiladi. 1955 yilda Turob Toʻla “Qanotlan, qoʻshiqlarim” sheʼrlar toʻplamini oʻquvchilarga taqdim etdi. Qoʻshiq uchun yozilgan yoqimli, jarangdor sheʼrlari zamonamiz kishilarining yuragiga hamohangdir. U qoʻshiqchi shoir sifatida, ayniqsa mashhur boʻlgan.
Turob Toʻla bir qancha kinoqissalar, jumladan, “Rais”, “Margʻilonlik qiz”, “Talant”, “Maftuningman”, “Furqat”, “Shashmaqom”, “Toʻqqizinchi asr monologi”, “Qahr” filmlari ssenariysini yaratishda ishtirok etgan, mualliflik qilgan.
Turob Toʻla dramaturg sifatida ham faol edi, uning “Qari qiz”, “Qizbuloq”, “Momo Yer” (Ch. Aytmatov asari asosida), “Nodirabegim”, “Qahr” pyesalari respublika teatrlarida qoʻyildi. Shuningdek, u “Zulmatdan ziyo” (Oybekning “Qutlugʻ qon” romani asosida) operasi hamda “Samarqand afsonasi” baleti librettolarini yozgan.
Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi, Oʻzbekiston xalq yozuvchisi Turob Toʻla oʻz sheʼrlari, qoʻshiqlari, musiqali dramalari va kinossenariylari bilan oʻzbek kitobxonlari va tomoshabinlari qalbidan chuqur joy olgan.
“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti 2016) kitobidan.
Ma’lumotlarni rus tilida o‘qing👇
Певец-поэт и драматург Туроб Тола родился в 1918 году в селе Турбат Шымкентской области Республики Казахстан, воспитывался в детском доме.
В 1935-1941 годах учился на вечернем отделении Ташкентского педагогического института. Затем работал редактором в Госиздате Узбекистана, заведующим отделом на Радио Узбекистана, заведующим литературным отделом на киностудии «Узбекфильм», секретарем Республиканского союза кинематографистов, заведующим отделом по вопросам искусства, руководитель Центра литературной пропаганды при Союзе писателей Узбекистана и другие аналогичные ответственные должности.
Туроб Тола начал писать стихи в 1934 году. В 1939 году вышел его первый сборник стихов. В 1941-1945 годах он выражал ненависть нашего народа к фашизму своими стихами на военную тематику. Героическим борцам посвящены и стихи поэта в сборниках «Шодлигим» (1941) и «Табассум» (1944). Сборники Туроб Тола «Бахт тонг атари» (1948), «О тебе», «Канотокин, мои песни», «Камалак», «Нафосат» содержали множество стихов и статей. Историю о школе и дружбе он рассказывает в своем произведении «Детская сказка» (1950). В 1955 году Туроб Тола представил читателям сборник стихов «Лети, мои песни». Красивые, звучные стихи, написанные на песню, созвучны сердцам людей нашего времени. Он был особенно известен как певец-поэт.
Туроб Тола принимал участие в создании сценария нескольких фильмов, в том числе «Раис», «Девушка Маргилона», «Талант», «Мафтюнингман», «Фуркат», «Шашмаком», «Монолог девятого века», «Кар».
Туроб Тола также активно работал как драматург, его пьесы «Старая девица», «Кизбулок», «Момо Ер» (по произведению Ч.Айтматова), «Нодирабегим», «Кар» ставились в республиканских театрах. Он также написал либретто к опере «Зулматдан зиё» (по роману Ойбека «Кутлуг-хан») и балету «Самаркандская легенда».
Заслуженный деятель искусств Узбекистана, народный писатель Узбекистана Туроб Тола своими стихами, песнями, музыкальными постановками и сценариями фильмов занимает глубокое место в сердцах узбекских читателей и зрителей.
Из книги «Узбекские писатели» (С. Мирвалиев, Р. Шокирова. Ташкент, Изд-во литературы и искусства им. Гафура Гулома, 2016).
[/spoiler]