Shoir, tarjimon va essenavis Muzaffar Ahmadning nomi adabiyot nashrlarida oʻtgan asrning 80-yillaridan boshlab koʻrinib kelmoqda. U adabiyotda ustoz Mirtemir, Asqad Muxtor, Nosir Fozilov, Ibrohim Gʻafurov, Tursunboy Adashboyev anʼanalarini tarjimonlik faoliyatida muvaffaqiyat bilan davom ettirib kelayotgan noyob qobiliyatli ijodkorlardan hisoblanadi, yaʼni u rus tili orqali jahon xalqlari adabiyotidan tarjimalar qilsa, oʻzi yaxshi bilgan qozoq, qoraqalpoq, turkman, tatar, uygʻur, qirgʻiz, boshqird, ozarbayjon kabi turkiy tillardan asliyatdagi asarlarni oʻz ona tiliga – oʻzbek tiliga muvaffaqiyat bilan oʻgirib, oʻzbek oʻquvchilariga tuhfa qilib kelmoqda.
Ijodkor 1956 yil 12 avgust kuni Qoraqalpogʻistonning Mangʻit shahrida, mashhur oʻzbek xalq dostonchisi Ahmad baxshi Matnazar oʻgʻli (1891–1938) xonadonida tavallud topdi. Binobarin, Muzaffarning ijodkor sifatida shakllanishida xonadondagi kitob bilan, mutolaa bilan oshnolik muhiti katta oʻrin tutdi. U otasi, fidoyi adabiyotshunos Usmonjon Ahmedovning boy kutubxonasini oʻqib-oʻrganib, ota-bobolarining ziyokorlik faoliyatini davom ettirib kelayotgan ijodkordir. Muzaffar Mangʻitda 1-sonli oʻrta maktabni aʼlo baholar bilan tugatgach, 1973–1977 yillarda Toshkentdagi Nizomiy nomidagi pedagogika universitetining filologiya fakultetida taʼlim oldi. Oʻtgan asrning 80-yillaridan boshlab poytaxtda yashab, ijod qilib kelayotir. Shu paytgacha Muzaffar Ahmedovning nomi tarjimalari, sheʼrlari, esselari, adabiy maqolalari orqali oʻquvchilar orasiga keng tarqalib, adabiyot muxlislari diqqatini jalb qilib kelmoqda. Oʻtgan yigirma yillar mobaynida u respublikamizning qator adabiy-badiiy nashrlarida xizmat qilib, oʻzining mutolaa olamini, qiziqishlarini, ijodiy maydon doirasini yanada kengaytirdi. Mustaqillik yillaridagi adib va ijodkorlarga berilgan keng imkoniyatlar, respublika Prezidenti huzuridagi Davlat va jamiyat qurilishi Akademiyasi nashri – “Jamiyat va boshqaruv” jurnalidagi muharrirlik xizmati Muzaffar Ahmedovning ijodkor sifatida shakllanishida keng oʻrin tutdi. U yaratgan sheʼrlar, ertak-dostonlar, esselar, turli tillardan qilingan tarjimalar oʻquvchilarga manzur boʻldi, asarlari turli tillarga oʻgirildi. Uning “Ikki doʻst dostoni”, “Saragul”, “Feruz va Kaufman”, “Berdaq shoirning tugʻilishi” kabi asarlari oʻquvchilar diqqatini tortdi, adabiy mukofotlarga sazovor boʻldi.
Muzaffar Ahmadning poliglotlik (koʻp tillarni bilish) qobiliyati uning ijodiga xos boʻlgan qanchalik noyob xususiyat boʻlsa, shu tillarda yaratilgan asarlarni oʻzbek tiliga muvaffaqiyat bilan pishiq-puxta oʻgirishi – shunchalik zargarona sanʼatdir, deb eʼtirof etish oʻrinli boʻlar edi. U qoraqalpoq mumtoz shoirlari ijodini mukammal tarzda oʻgirib chiqdi, turkman xalqining ulugʻ shoiri Maxtumquli ijodiyotini oʻzbek tiliga toʻla oʻgirdi. Endilikda u jahon donishmandlari, adib va shoirlarining aforistik ijodini toʻplash, tarjima qilish, keng ommalashtirish ishlari bilan ham shugʻullanib kelmoqda. Ijod olamidagi keng faoliyat, turli qardosh va jahon xalqlari tillaridan qilingan tarjimalar, adabiyot, sanʼat, madaniyat, maʼnaviyatning ham nazariy, ham amaliy muammolari bilan qiziqish, jahon xalqlari ijodidagi shoh asarlarni oʻzbek oʻquvchilari orasida keng targʻib qilish, badiiy asarlarni yuksak mahorat ila tahrir etish – Muzaffar Ahmadning ijodkorlik, tarjimonlik faoliyatidagi boʻrtib turgan xususiyatlardir. “Adabiyotlar doʻstligi – xalqlar doʻstligi” shiori uning faoliyatida ham bosh ijodiy tamoyilga aylandi, uning nomini ilgʻor oʻzbek ijodkorlarining oldingi qatoriga olib chiqdi.
Muzaffar Ahmad jahonga mashhur bolalar shoirlarining asarlarini oʻzbekchalashtirish, ularning ijodi va faoliyatini keng ommalashtirish ishlarida ham jon-dili bilan xizmat qilib kelmoqda. U yaratgan “Qaynona va kelin haqida ertak”, “Uylanish”, “Arslon va kampir” kabi ertaklari oʻz vaqtida matbuotlarda nashr qilinib, oʻz oʻquvchilariga yetib borgan. Koʻrinadiki, adabiyot olamidagi voqealardan keng xabardorlik, xalqlar doʻstligi, hozirgi zamon sharoitidagi adabiy aloqalar, badiiy tarjima muammolari, tillarning oʻzaro bir-birini boyitish masalalari, bolalar adabiyotining muhim masalalari, kitob targʻiboti – Muzaffar Ahmad ijodidagi yetakchi motivlardan sanaladi.
Quyida Muzaffar Ahmad tarjimonlik faoliyatidagi amalga oshirgan asosiy ishlaridan namunalar keltirildi.
Rus tilidan:
“Muqaddassan, Ayol”. Oila, ayol, tarbiya haqida jahon xalqlari maqollari, aforizmlar, hikmatlar toʻplami. “Yozuvchi” nashriyoti – 1999 yil.
“Konfutsiy”. Hayoti va faoliyati haqida tarixiy-biografik qissa-ocherk.
“Budda”. Hayoti va faoliyati haqida maʼrifiy-biografik qissa-ocherk.
“Xon Kildon”. Koreys xalq qissasi.
“Shalom, Isroil!”. Isroil mamlakati erishayotgan iqtisodiy-ijtimoiy yutuqlar haqidagi asar. “jahon adabiyoti” jurnalida 2000 yil chop etildi.
Jahon fozillarining maʼnaviyat haqida aforizmlari (toʻplash va tarjima qilish ishlari davom etayotir).
Turkman tilidan:
Maxtumquli. “Saylanma”. “Oʻzbekiston” nashriyoti – 1996 yil.
Maxtumquli. “Elga yoydim nasihat”. “Yangi asr avlodi” – 2008 yil.
Maxtumquli. 3 jildlik toʻla asarlar toʻplami (tayyor).
Mullanafas. “Tohir va Zuhro” (doston va sheʼrlar) “Choʻlpon” nashriyoti – 2010 yil.
Shaydoyi. “Gul va Sanovbar” (dostonlar, sheʼrlar).
Andalib. “Oʻgʻiznoma” (doston).
Xalq ijodi. “Goʻroʻgʻlining tugʻilishi”. Doston (tayyor).
Xalq ijodi. “Gʻarib va Shoxsanam”. Doston.
Tirkish Jumageldiyev. “Oʻtda yongan kelinlar”. Qissa. “Sharq yulduzi” jurnalida 1990 yil eʼlon qilingan.
Otajon Togʻon. “Begona”. (Roman). “Jahon adabiyoti” jurnalida nashrga tayyorlandi.
“Zamonaviy turkman shoirlari ijodidan” (Annageldi Ogʻageldiyev, Otamurod Otaboyev, Qurbonyoz Doshqin sheʼrlari). “Jahon adabiyoti” jurnalida nashrga tayyorlandi.
Qozoq tilidan:
“Dildagi ohim mening”. Sobit Doʻsanov. Qissa va hikoyalar toʻplami. Gʻ. Gʻulom nashriyoti – 2008 yil.
Ersin Qoʻyboqar oʻgʻli. “Yoshligim – beboshligim”. Qissa va hikoyalar toʻplami. Gʻ. Gʻulom nashriyoti – 2008 yil.
Nurgʻali Qadirboyev. “Koʻprik quramiz”. Bolalarga atalgan hikoyalar. “Oʻzbekiston” nashriyoti – 2005 yil.
Esongʻali Ravshanov. “Qushlar bizning doʻstimiz”. Hikoyalar. “Sharq” nashriyoti – 2010 yil.
Qulbek Ergoʻbek. “Yozuvchi laboratoriyasida”. Ilmiy-adabiy maqolalar. “Chimkent-Turkiston” universiteti nashriyoti – 2008 yil.
Isroil Saparboyev. “Amir Temur” (drama). Tayyor.
Qozoq adiblari va shoirlarining aforizmlari, hikmatli soʻzlari.
Derbis Ali. “Qurʼoni Karim taʼlimoti” (ilmiy-diniy tadqiqotlar).
Magʻjon Jumaboyev. Sheʼrlar toʻplami.
Mekemboy Oʻmarov. Bolalarga atalgan sheʼrlar.
Tatar tilidan:
Qul Ali. “Yusuf va Zulayho” (doston). Tayyor.
Abdulla Toʻqay. Sheʼrlar. (bolalarga).
Qoraqalpoq tilidan:
“Xalq uchun”. Jiyan jirov, Kunxoʻja, Ajiniyoz, Berdaq, Oʻtesh shoir sheʼrlarining mukammal toʻplami. “Noshir” nashriyotida bosmaga tayyorlandi – 2011 yil.
Berdaq. “Tanlangan asarlar”. “Oʻzbekiston” nashriyoti – 1998 y., yubiley nashri.
Ibroyim Yusupov. Mustaqillik davridagi ijodidan. Sheʼrlar – 1999–2007 yillar.
Murodboy Nizanov. “Oʻzga sayyorada yetti kun”. Hajviy qissa va hikoyalar. “Yosh gvardiya” nashriyoti – 1992 y.
Murodboy Nizanov. “Pora”. Hajviy qissa. “Yoshlik” jurnali – 1993 yil.
Ollonazar Abdiyev. “Ajinalar uyasi”. Roman (jurnal nusxasi “Subhidam” nomi ostida “Sharq yulduzi”da eʼlon qilindi) 2007 yil.
Qoraqalpoq shoiralari (Nabiyra Toʻreshova, Guliston Shomurodova, Minayxon Jumanazarova, Guliston Davletova, Gulnora Nurlepesova, Fotima Mirzaboyeva, Sharigul Payzullayeva, Shinargul Paxratdinova ijodidan namunalar). 2008 yil.
Xolmurod Saparov. Bolalarga atalgan sheʼrlar. 2006 yil.
Zamonaviy qoraqalpoq shoirlari (Xolilla Davlatnazarov, Minayxon Jumanazarova, Jiyanboy Izboskanov, Jumaniyoz Oʻtaniyozov ijodidan sheʼriy turkumlar). “Jahon adabiyoti”, 2011 yil, №8.
Ma’lumotlarni rus tilida o‘qing👇
Имя поэта, переводчика и эссеиста Музаффара Ахмеда фигурирует в литературных изданиях с 80-х годов прошлого века. Он считается одним из редких талантливых художников, успешно продолжающих традиции учителей Миртемира, Аскад Мухтара, Насыра Фозилова, Ибрагима Гафурова, Турсунбоя Адашбоева в своей переводческой деятельности, т. русский язык, он будет использовать казахский, каракалпакский, туркменский, татарский, который хорошо знает., уйгурский, киргизский, башкирский, азербайджанский и др., успешно переводит оригинальные произведения с тюркских языков на свой родной язык — узбекский, и представить их узбекским читателям.
Художник родился 12 августа 1956 года в городе Мангит Каракалпакстана, в доме известного узбекского народного сказителя Ахмада Бахши Матназар оглу (1891-1938). Следовательно, на формирование Музаффара как художника повлияло знакомство с книгами и чтение дома. Он художник, который продолжает интеллектуальную деятельность своих предков, читая и изучая богатую библиотеку своего отца, преданного литературоведа Усмонжона Ахмедова. Окончив с отличием среднюю школу № 1 в Мангите, Музаффар в 1973-1977 годах учился на филологическом факультете Педагогического университета имени Низами в Ташкенте. Он живет и творит в столице с 80-х годов прошлого века. До сих пор имя Музаффара Ахмедова широко известно читателям благодаря его переводам, стихам, очеркам и литературным статьям, привлекая внимание любителей литературы. В течение последних двадцати лет он служил в ряде литературно-художественных изданий нашей республики, расширив свой читательский мир, свои интересы, масштабы своего творческого поля. Широкие возможности, предоставленные писателям и творцам в годы независимости, большую роль в становлении Музаффар Ахмедов как творец. Его стихи, сказки, очерки, переводы с разных языков нравились читателям, его произведения переводились на разные языки. Такие его произведения, как «Эпос о двух друзьях», «Сарагул», «Феруз и Кауфман», «Рождение плохого поэта» привлекли внимание читателей и завоевали литературные награды.
Поскольку способность Музаффара Ахмеда к полиглоту (знание многих языков) является уникальной чертой его творчества, то было бы уместно признать, что такой жемчужиной искусства является его успешный перевод произведений, созданных на этих языках, на узбекский язык. Он в совершенстве перевел произведения каракалпакских поэтов-классиков, перевел на узбекский язык произведения великого туркменского поэта Махтумкули. Сейчас он занимается коллекционированием, переводом и популяризацией афористических произведений мировых мудрецов, писателей и поэтов. Широкий спектр деятельности в мире творчества,Переводы с языков разных братских и мировых народов, интерес как к теоретическим, так и к практическим проблемам литературы, искусства, культуры и духовности, широкая пропаганда шедевров, созданных народами мира, среди узбекских читателей, редактирование художественных произведений с высоким мастерством — Музаффар Творчество Ахмада, перевод — характерные черты его деятельности. Девиз «Дружба литературы – дружба народов» стал главным творческим принципом в его творчестве и выдвинул его имя на передовые позиции передовых узбекских художников.
Музаффар Ахмад всей душой служит узбекизации произведений всемирно известных детских поэтов, популяризации их творчества и деятельности. Такие его сказки, как «Сказка о свекрови и невесте», «Женитьба», «Лев и старуха» публиковались в печати и доходили до своих читателей. Представляется, что широкая осведомленность о событиях в мире литературы, дружбе народов, литературных отношениях в современных условиях, проблемах художественного перевода, вопросах взаимообогащения языков, важных проблемах детской литературы, пропаганды книги являются одними из ведущих мотивов в Музаффаре. Работа Ахмеда.
Ниже приведены некоторые примеры основной работы Музаффара Ахмеда в качестве переводчика.
С русского:
«Свята ты, Женщина». Сборник пословиц, афоризмов и мудрости народов мира о семье, женщинах, воспитании. Издательство «Ёжвчи» — 1999г.
«Конфуций». Историко-биографический очерк о его жизни и творчестве.
«Будда». Учебно-биографический очерк о его жизни и творчестве.
«Хон Килдон». Корейская народная сказка.
«Здравствуй, Израиль!» Произведение об экономических и социальных достижениях страны Израиль. Она была опубликована в журнале «Всемирная литература» в 2000 году.
Афоризмы мирских добродетелей о духовности (сбор и перевод в процессе).
С туркменского языка:
Махтумкули. «Не быть избранным». Издательство «Узбекистан» — 1996г.
Махтумкули. «Раздаю советы». «Поколение нового века» — 2008 г.
Махтумкули. 3-томное полное собрание сочинений (готово).
Мулланафас. «Тахир и Зухро» (эпос и стихи) Издательство «Чолпон» — 2010г.
Шайдои. «Гюль и Сановбар» (былины, поэмы).
Андалиб. «Огизнама» (эпос).
Народное творчество. «Рождение Горогли». Эпик (готов).
Народное творчество. «Гариб и Шохсанам». Эпический.
Тиркиш Джумагельдиев. «Невесты в огне». Короткая история. Она была опубликована в 1990 году в журнале «Звезда Востока».
Отец Тогон. «Незнакомец». (Роман). Она была подготовлена для публикации в журнале «Всемирная литература».
«Из произведений современных туркменских поэтов» (стихи Аннагельды Огагельдыева, Атамурода Атабоева, Гурбанёза Дошкина). Она была подготовлена для публикации в журнале «Всемирная литература».
С казахского:
«Мое сердце принадлежит мне». Собит Досанов. Сборник рассказов и рассказов. ГРАММ. Издательство Гулям — 2008г.
Сын Эрсина Койбогара. «Моя молодость — это мое одиночество». Сборник рассказов и рассказов. ГРАММ. Издательство Гулям — 2008г.
Нургали Кадырбаев.«Мы построим мост». Рассказы для детей. Издательство «Узбекистан» — 2005г.
Эсонгали Равшанов. «Птицы — наши друзья». Рассказы. Издательство «Шарк» — 2010г.
Кульбек Эргобек. «В лаборатории писателя». Научные и литературные статьи. Издательство Университета «Шымкент-Туркестан» — 2008г.
Израиль Сапарбоев. «Амир Темур» (драма). Готовый.
Афоризмы, мудрые слова казахских писателей и поэтов.
Дербис Али. «Учение Священного Корана» (научно-религиоведческие исследования).
Магжон Джумабаев. Сборник стихов.
Мекембой Омаров. Стихи для детей.
С татарского языка:
Кул Али. «Юсуф и Зулайха» (эпос). Готовый.
Абдулла Токай. Стихи. (к детям).
Из каракалпакского языка:
«Для людей». Прекрасный сборник стихов Джиян Жирова, Кунходжи, Ажинияза, Бердака, Отеша. Подготовлено к печати в издательстве «Ношир» — 2011.
Пойдем. «Избранные произведения». Издательство «Узбекистан» — 1998 год, юбилейный выпуск.
Ибраим Юсупов. Из его работы во время независимости. Стихи — 1999-2007 гг.
Мурадбой Низанов. «Семь дней на чужой планете». Комические рассказы и рассказы. Издательство «Молодая гвардия» — 1992 год.
Мурадбой Низанов. «Взятка». Комическая история. Журнал «Юность» — 1993г.
Оллоназар Абдиев. «Морщинистое гнездо». Роман (журнальная копия опубликована в «Звезде Востока» под названием «Субхидам») 2007 г.
Каракалпакские поэтессы (примеры творчества Набиыры Торешовой, Гулистон Шомуродовой, Минайхан Джуманазаровой, Гулистон Давлетовой, Гульноры Нурлепесовой, Фатимы Мирзабоевой, Шарыгуль Пайзуллаевой, Шинаргуль Пахратдиновой). 2008.
Холмурод Сапаров. Стихи для детей. 2006.
Современные каракалпакские поэты (поэтические сборники из произведений Халиллы Давлатназарова, Минайхан Джуманазаровой, Жиянбой Избосканов, Джуманёз Отаниёзов). «Мировая литература», 2011, №8.
[/spoiler]