Maqsud Shayxzoda haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol

Maqsud Shayxzoda haqida batafsil ma’lumotlar, tarjimai hol
Til haqida yangi she'rlar, eng chiroyli she’rlar to'plami

Oʻzbek adabiyotining atoqli namoyandalaridan biri, mashhur shoir, zabardast dramaturg, adabiyoshunos olim va tarjimon Maqsud Shayxzoda 1908 yili Ozarbayjonning Oqtosh shahrida tavallud topdi.

Boshlangʻich va oʻrta maʼlumotni Oqtoshda olgach, Boku Oliy pedagogika institutida sirtdan oʻqidi va 1925 yildan boshlab Darband shahrida muallimlik bilan shugʻullandi.

Shayxzoda 1928 yilda Toshkentga kelib, turli gazeta va jurnallar tahririyatlarida, 1935–1938 yillarda esa Fanlar qoʻmitasi qoshidagi til va adabiyot institutida ilmiy xodim, 1938 yildan to umrining soʻnggiga qadar Nizomiy nomli Toshkent Davlat pedagogika institutining (hozirgi universitet) oʻzbek klassik adabiyoti kafedrasida dotsent vazifasida xizmat qilib, yuqori malakali kadrlar tayyorlashda ishtirok etdi. Shoirning adabiy faoliyati 1929 yildan boshlandi. Uning “Oʻn sheʼr” (1932), “Undoshlarim” (1933), “Uchinchi kitob” (1934), “Jumhuriyat” (1934) toʻplamlarining nashr etilishi adabiyotga oʻziga xos ovozli shoir kirib kelayotganidan darak berdi.

Ikkinchi jahon urushi yillarida shoir butun ijodiy quvvatini, qalb haroratini dushman ustidan qozonilajak gʻalabaga safarbar etdi. Urushning birinchi kunlaridanoq jang qahramonlarini ulugʻlovchi, front orqasidagi kishilarning fidokorona mehnatini ifodalovchi “Kurash nechun?” (1941), “Jang va qoʻshiq” (1942), “Koʻngil deydiki…” kabi sheʼriy toʻplamlari, “Jaloliddin Manguberdi” (1944) tarixiy dramasi va boshqa qator publitsistik asarlarini chop etdi.

Maqsud Shayxzoda urushdan keyingi yillarda tinchlik uchun kurash haqida “Oʻn besh yilning daftari”, “Olqishlarim”, “Zamon torlari”, “Shuʼla”, “Chorak asr devoni” kabi sheʼriy toʻplamlarini yaratdi.

Otashin shoir mustabid tuzumning jabr-zulmidan chetda qolmadi. U birinchi bor 1928 yili qamoqqa olingan va sovetlarga qarshi tashviqotda ayblanib, 3 yilga Oʻzbekistonga surgun qilingan edi. Ikkinchi marta esa Shayxzoda Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasidan oʻchirilib, 1952 yil 22 sentyabrda qamoqqa olinadi va 25 yilga ozodlikdan mahrum etiladi.

Shoir Stalin vafotidan keyin ozodlikka erishdi; ijodga qaytib, 1958 yili koʻhna va navqiron Toshkent shahriga bagʻishlangan “Toshkentnoma” lirik dostonini yozdi. 1960 yilda “Mirzo Ulugʻbek” tragediyasini yozib, unda buyuk munajjim va maʼrifatparvar davlat arbobi Mirzo Ulugʻbek obrazini yaratdi.

Shayxzoda Pushkinning “Mis chavandoz”, Lermontovning “Kavkaz asiri”, Mayakovskiyning “Juda soz” dostonlari va koʻplab sheʼrlarini, Shekspirning “Hamlet”, “Romeo va Julyetta” tragediyalari va sonetlarini, Nozim Hikmatning sheʼrlarini, ozarbayjon shoirlari asarlarini oʻzbek tiliga oʻgirdi.

Shayxzodaning oʻzbek adabiyoti tarixi, oʻzbek xalq ogʻzaki ijodiyoti, xususan, Alisher Navoiy ijodini tadqiq etish borasidagi ilmiy ishlari ham tahsinga sazovordir. U filologiya fanlari nomzodi, dotsent ham edi. Ammo eng avvalo buyuk shoir edi.

Adibning asarlari koʻplab qardosh va xorijiy xalqlar tillariga tarjima qilingan.

2001 yili oʻzbek adabiyoti va madaniyati rivojiga qoʻshgan ulkan hissasi uchun Shayxzoda “Buyuk xizmatlari uchun” ordeni bilan taqdirlandi.

“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti 2016) kitobidan.


Один из видных представителей узбекской литературы, известный поэт, великий драматург, литературовед и переводчик Максуд Шайхзаде родился в 1908 году в городе Акташ, Азербайджан.

Получив начальное и среднее образование в Акташе, он заочно учился в Бакинском высшем педагогическом институте, а с 1925 года работал учителем в Дербанде.

Шайхзода приехал в Ташкент в 1928 году и работал в редакциях различных газет и журналов, в 1935-1938 годах был научным сотрудником Института языка и литературы при Комитете наук, а с 1938 года до конца жизни служил в должности доцента кафедры узбекской классической литературы Ташкентского государственного педагогического института имени Низами (ныне университет) участвовал в подготовке высококвалифицированных кадров. Литературная деятельность поэта началась в 1929 году. Выход в свет его сборников «Десять стихотворений» (1932), «Согласные» (1933), «Третья книга» (1934), «Джумхурият» (1934) ознаменовал приход в литературу поэта с уникальным голосом.

В годы Великой Отечественной войны поэт мобилизовал всю свою творческую энергию и теплоту своего сердца для победы над врагом. С первых дней войны «Зачем воевать?» (1941), «Джанг ва кошик» (1942), «Конгил говорит…», историческая драма «Джалолиддин Мангуберди» (1944) и другие публицистические произведения.

В послевоенные годы Максуд Шайхзада создал поэтические сборники о борьбе за мир, такие как «Книга пятнадцати лет», «Мои аплодисменты», «Струны времени», «Шула», «Диван четверти века». «.

Оташинский поэт не избежал гнета авторитарного режима. В первый раз он был заключен в тюрьму в 1928 году, обвинен в антисоветской пропаганде и сослан в Узбекистан на 3 года. Во второй раз Шайхзода был исключен из Союза писателей Узбекистана, 22 сентября 1952 года заключен в тюрьму и лишен свободы на 25 лет.

Поэта освободили после смерти Сталина; вернулся к творчеству и в 1958 году написал лирическую эпопею «Ташкентнома», посвященную старому и современному городу Ташкенту. В 1960 году он написал трагедию «Мирзо Улугбек», в которой создал образ великого астролога и просвещенного государственного деятеля Мирзо Улугбека.

Шейхзода перевел на узбекский язык «Медного всадника» Пушкина, «Кавказского пленника» Лермонтова, «Зуда соз» Маяковского и многие стихотворения, трагедии и сонеты Шекспира «Гамлет», «Ромео и Джульетта», стихи Назыма Хикмата, произведения азербайджанских поэтов.

Высокой оценки заслуживает и научная работа Шейхзоды по истории узбекской литературы, узбекского народного творчества, в частности исследование творчества Алишера Навои. Он также был кандидатом филологических наук и доцентом. Но прежде всего он был великим поэтом.

Произведения писателя переведены на языки многих соседних и зарубежных народов.В 2001 году Шейхзаде был награжден орденом «За заслуги» за большой вклад в развитие узбекской литературы и культуры.

Из книги «Узбекские писатели» (С. Мирвалиев, Р. Шокирова. Ташкент, Изд-во литературы и искусства им. Гафура Гулома, 2016).

Если вам понравилась статья, поделитесь ею с друзьями в социальных сетях.
Sirlar.uz

;-) :| :x :twisted: :smile: :shock: :sad: :roll: :razz: :oops: :o :mrgreen: :lol: :idea: :grin: :evil: :cry: :cool: :arrow: :???: :?: :!: