Oʻzbekiston xalq shoiri Mirtemir 1910 yilda hozirda Qozogʻiston Respublikasiga qarashli Turkiston shahrining Iqon qishlogʻida tugʻildi. U eski maktabni bitirgach, 1921–1923 yillarda Toshkentdagi Almaiy nomli bolalar namuna ish maktabida tarbiyalanadi. Soʻng 1925 yili Oʻzbek erlar bilim yurtiga oʻqishga kirib, uni 1929 yilda tamomlaydi va shu yili Samarqanddagi Pedagogika akademiyasiga oʻqishga kiradi.
Mirtemir 30-yillarning boshlarida nomaʼlum sabablarga koʻra qatagʻon etilib Moskva – Volga kanali qurilishiga yuboriladi. Ammo koʻp oʻtmay Oʻzbekistonga qaytib, turli oʻquv yurtlarida dars beradi, tahririyatlarda adabiy xodim, teatrlarda adabiy emakdosh, Yozuvchilar uyushmasida maslahatchi, nashriyotlarda muharrir boʻlib ishlaydi.
Uning birinchi sheʼri 1926 yilda “Tanburim ovozi” nomi bilan matbuotda eʼlon qilingan. Shoirning “Shuʼlalar qoʻynida” nomli birinchi kitobi esa 1928 yilda chop etilgan. Unda Vatan madhi, mehnat gashti va yosh zamondoshlarning maʼnaviy dunyosi tarannum qilingan.
Shoir xalq ijodidan ilhomlanib “Ajdar”, “Dilkusho”, “Suv qizi”, “Oysanamning toʻyida” kabi dostonlarini yaratdi. Bu asarlar 30-yillar oʻzbek sheʼriyatining rivojlanishiga muhim hissa boʻlib qoʻshilgan.
Uning urush yillarida yaratilgan “Vabo”, “Oʻch”, “Bu – mening Vatanim”, “Ona shahrim”, “Dengiz boʻyida”, “Mard yigit, yoring boʻlay”, “Pilla”, “Koʻzlarim yoʻlingda” kabi sheʼrlarida dushmanga nafrat hislari jangovar ruhda ifodalangan.
Urushdan keyingi yillar Mirtemir ijodida davrning eng muhim masalalarini, zamondoshlarimizning barkamol obrazlarini yaratish tamoyili keng oʻrin tutadi.
Mirtemirning tarjimonlik sanʼati ham tahsinga loyiqdir. A. Pushkin sheʼrlarini, N. Nekrasovning “Rusiyada kim yaxshi yashaydi”, Sh. Rustavelining “Yoʻlbars terisini yopingan pahlavon”, Abay, Maxtumquli va Berdaq asarlarini hamda qirgʻiz xalq eposi “Manas”ni tarjima qilgan.
Mirtemirning “Qoraqalpoq daftari” sheʼrlar turkumi oʻzbek sheʼriyatining 60-yillardagi yutuqlaridandir. Shoirning “Surat” dostoni oʻzbek dostonchiligining eng nodir namunalaridan biri hisoblanadi. Shoirning “Men seni…”, “Chagʻalay”, “Qirgʻiziston”, “Maxtumquli toʻyida”, “Onaginam”, “Qozogʻim”, “Qaydadir buloq” kabi sheʼrlari xalqlar doʻstligini kuylovchi eng yaxshi asarlar sirasiga kiradi. 1979 yilda unga “Togʻday tayanchim” sheʼriy toʻplami uchun Respublika Davlat mukofoti berilgan. Ayni paytda u Berdaq nomidagi Qoraqalpogʻiston Respublikasi Davlat mukofoti sohibi hamdir.
2001 yili oʻzbek adabiyoti va madaniyati rivojiga qoʻshgan ulkan hissasi uchun Mirtemir “Buyuk xizmatlari uchun” ordeni bilan taqdirlandi.
“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti 2016) kitobidan.
Ma’lumotlarni rus tilida o‘qing👇
Народный поэт Узбекистана Миртемир родился в 1910 году в селе Икан города Туркестана, ныне относящегося к Республике Казахстан. После окончания старой школы, в 1921-1923 годах, воспитывался в Алмайской детской модельной школе в Ташкенте. Затем в 1925 году он поступил в Узбекский институт землеведения, который окончил в 1929 году и в том же году поступил в Педагогическую академию в Самарканде.
В начале 1930-х по неизвестным причинам Миртемир был репрессирован и отправлен на строительство канала Москва-Волга. Но вскоре вернулся в Узбекистан, преподавал в различных учебных заведениях, работал литературным сотрудником в редакциях, литературным стажером в театрах, консультантом в Союзе писателей, редактором в издательствах.
Его первое стихотворение было опубликовано в печати в 1926 году под названием «Голос Танбурима». Первая книга поэта под названием «Шу’лалар Койнида» вышла в свет в 1928 году. В нем воспеваются Государственный гимн, День труда и духовный мир молодых современников.
Вдохновленный народным творчеством поэт создал такие эпосы, как «Аждар», «Дилкушо», «Водяная девушка», «Свадьба Ойсанам». Эти произведения внесли важный вклад в развитие узбекской поэзии 1930-х годов.
В его стихотворениях, созданных в военные годы, таких как «Чума», «Оч», «Это моя Родина», «Мой родной город», «У моря», «Храбрый мальчик, проснись», «Кокон», « Мои глаза на вашем пути», выраженном в боевом духе.
В послевоенные годы большое место в творчестве Миртемира занимают важнейшие вопросы времени и принцип создания совершенных образов наших современников.
Достойно похвалы и искусство перевода Миртемира. Стихи А. Пушкина, «Кому на Руси жить хорошо» Н. Некрасова, Ш. Он перевел произведения Руставели «Воин, покрытый тигровой шкурой», Абая, Махтумкули и Бердака, а также кыргызский народный эпос «Манас».
Цикл стихов Миртемира «Коракалпогская тетрадь» является одним из достижений узбекской поэзии 60-х годов. Эпос поэта «Сурат» является одним из редчайших образцов узбекского эпоса. Стихи поэта «Мэн сени…», «Чаглай», «Кыргызстан», «Свадьба Махтумкули», «Моя мать», «Казогим», «Где весна» относятся к лучшим произведениям, воспевающим дружба народов. В 1979 году за сборник стихов «Моя горная опора» удостоен Государственной премии республики. На данный момент он также является лауреатом Государственной премии Республики Каракалпакстан имени Бердака.
В 2001 году Миртемир был награжден орденом «За заслуги» за большой вклад в развитие узбекской литературы и культуры.
Из книги «Узбекские писатели» (С. Мирвалиев, Р. Шокирова. Ташкент, Изд-во литературы и искусства им. Гафура Гулома, 2016).
[/spoiler]
This domain is for use in illustrative examples in documents. You may use this domain in literature without prior coordination or asking for permission.
More information...