Qabriston jimjit. Faqat yoʻlakning ikki chetida saf tortgan mirzateraklar qabr ustiga bosh eggan farzandlardek onaga orom tilab alla aytadi. Ularning mungli shivirlashi tilovat sadolariga qoʻshilib, yurakni ezuvchi ohangga aylanadi… Oq surp yaktak kiygan, mosh-guruch soqoli oʻziga yarashgan goʻrkov yuziga fotiha tortib oʻrnidan turadi:
– Boʻldi endi, bolam! Bunaqada oʻzingizni oldirib qoʻyasiz. Dunyoning ishlari shu ekan, iloj qancha? – U bir zum indamay qoladi-da, qoʻshib qoʻyadi: – Volidai mehriboningiz xoʻp yarlaqagan odam ekanlar. Toʻshakda yotmabdilar, birovga zoriqmabdilar… Bunaqa beozor oʻlim har kimga ham nasib etavermaydi.
Nami qurib ulgurmagan tuproq uyumiga tikilgancha oʻylayman.
Ehtimol shundaydir. Onam bu dunyoda kamsuqumgina yashardi. Hech kimga ozor bermasdi. Hech kim bilan hech nimani talashmasdi. Ehtimol, tabiatning eng shafqatsiz elchisi bilan ham olishib oʻtirishni xohlamagandir. Ehtimol…
– Koʻrdingizmi, – deydi qariya oʻychan ohangda, – oʻsha kuni kechasi bilan jala quyib chiqdi. To qabrga qoʻygunimizcha tinmadi. Qoʻyishimiz bilan charaqlab oftob chiqdi. Bunaqa ruhi pok odamlar kam boʻladi, bolam, men bilaman-ku.
Ehtimol shunday hamdir. Balki, odamlarning dardiga sherik boʻlaverib koʻnikib ketgan bu nuroniy qariya kerakli paytda har kimga ana shunday tasalli soʻzini aytar. Rahmat senga, otaxon. Ertami-kechmi har kimning ishi tushadigan mana shu qoʻllaring uchun rahmat. Oʻrtanib turgan yurakka suv sepa biladigan mana shu hamdard qalbing uchun rahmat. Faqat… Hamma gap yomgʻirda boʻlsa, yana aqalli uch kungina onamning umri choʻzilsa-yu, keyin yomgʻir emas, muttasil tosh yogʻsa ham rozi edim…
Bir hafta boʻldiki, doʻstlarim, tanish-notanishlar eshikdan maʼyus kirib kelishadi. Doʻstlarim jimgina oʻtirib, jimgina chiqib ketishadi. Boshqalar ohista soʻraydilar:
– Necha yoshda edilar?
Men aytaman… Aytamanu oʻylayman: onaning yosh-qarisi boʻladimi? Mehrning yosh-qarisi boʻladimi? Shafqatning-chi? Sadoqatning-chi?
Ilgarilari bir haqiqatni bilardim. Ona uchun bolaning katta-kichigi boʻlmaydi. Endi yana bir haqiqatni angladim. Bola uchun ham onaning katta-kichigi boʻlmas ekan. Ona – ona ekan. Unga boshqa sifat kerakmas.
Oʻtkir HOSHIMOV
“Dunyoning ishlari”dan
Ma’lumotlarni rus tilida o‘qing👇
На кладбище тихо. Только мирзатераки, выстроившиеся по обеим сторонам коридора, желают матери мира, как дети, склонив головы над могилой. Их заунывный шепот присоединяется к звукам декламации, превращаясь в истошную мелодию.
— Довольно, дитя мое! Вы будете обманывать себя. Если это мировые дела, насколько это возможно? — Он молчит какое-то время, а потом добавляет: — Твои родители очень старые люди. В постели не лежали, никому не мешали… Не всем выпадает такая безболезненная смерть.
— думаю я, глядя на кучу влажной земли.
Может быть, так. Моя мать была бедна в этом мире. Он никому не причинил вреда. Он ни с кем не спорил. Может быть, он не хотел связываться с самым жестоким послом природы. Может быть…
— Видишь ли, — задумчиво сказал старик, — в тот день и ночью шел дождь. Он не останавливался, пока мы не положили его в могилу. Как только мы вышли, выглянуло солнце. Мало найдется людей с такой чистой душой, я это знаю.
Может быть, так. Может быть, этот просвещенный старец, привыкший разделять человеческую боль, говорил бы такие слова утешения всем, когда это было необходимо. Спасибо, отец. Спасибо за эти руки, которые рано или поздно нужны каждому. Спасибо за это сострадательное сердце, которое может окропить водой разбитое сердце. Только… Если все зависит от дождя, если жизнь моей мамы продлится еще хотя бы на три дня, то я соглашусь, пусть и не идет дождь, а постоянно идет град…
Вот уже неделю мои друзья, знакомые и незнакомцы угрюмо подходят к двери. Мои друзья тихо сидят и тихо уходят. Другие тихо спрашивают:
— Сколько им было лет?
Я скажу… Я скажу и подумаю: будет ли мать старая и молодая? Будет ли любовь старой и молодой? Как насчет сострадания? Что насчет лояльности?
Раньше я знал правду. Для матери ребенок не большой и не маленький. Теперь я понял другую истину. Для ребенка нет разницы между матерью и ребенком. Мать есть мать. Ему не нужно другое качество.
Откир ХОШИМОВ
Из «Произведения мира».
[/spoiler]
This domain is for use in illustrative examples in documents. You may use this domain in literature without prior coordination or asking for permission.
More information...